Świętokrzyski Park Narodowy - jako drugi w Polsce, powstał w roku 1922, powiększony w 1955 roku. W jego skład wchodzi oprócz Łysogór, wschodnia część Pasma Klonowskiego, fragment doliny Wilkowskiej i Dębniańskiej, las Serwis i Góra Chełmowa. Na jego terenie znajdują się rezerwaty ścisłe - "Łysica", "Święty Krzyż", "Mokry Bór" i "Czarny Las". Wśród zbiorowisk leśnych parku narodowego, przeważa bór jodłowy i las jodłowo-bukowy regla dolnego.

                  Szlak do klasztoru zaczyna się w Nowej Słupi, po drodze mijamy obozowisko campingowe PTTK ze stylizowaną osadą prasłowiańską, gdzie odbywają się coroczne dymarki świętokrzyskie. Znajdują się tu zrekonstruowane starożytne piece hutnicze (dymarki) oraz pawilon muzealny. Muzeum Starożytnego Hutnictwa powstało na odkrytym w 1957 roku stanowisku archeologicznym, miejscu wytopu żelaza sprzed około 2000 lat. Ośrodek świętokrzyski - osobliwość w skali światowej, obejmuje ok. 4000 piecowisk po kilkadziesiąt dymarek w każdym. Najstarsze pochodzą z okresu II wieku p.n.e oraz z okresu rzymskiego i wczesnego średniowiecza.

                  Przy wejściu do Świętokrzyskiego Parku Narodowego stoi kamienna figura Pielgrzyma, zwana "Świętym Emerykiem". Ta wykonana z piaskowca rzeźba, przedstawia klęczącą postać jeszcze z XVII wieku, niestety jest już mocno uszkodzona. Kilka lat temu pojawił się cykl artykułów o Templariuszach przebywających na naszym terenie i rzekomo figura ta przedstawia jednego z nich. Za pielgrzymem ustawiona jest drewniana brama, wejście do ŚPN. Szlak prowadzi w górę Królewską Drogą, nazwaną tak na pamiątkę pieszego wejścia na Święty Krzyż króla Władysława Jagiełły. W połowie drogi na szczyt, warto skręcić w lewo do potężnego, starego Buka Jagiełły. Jest tak dziwacznie powykrzywiany i cały pokryty bulwami, że mógłby stanowić tło do filmu grozy. Wspinając się coraz wyżej, dostrzec można kamienny wał, pozostałość po pogańskim ośrodku kultu religijnego. Krąg kultowy wykonany z miejscowego kwarcytu,  ma kształt bardzo wydłużonej elipsy. Pochodzi jeszcze  z VII wieku i mierzy 2,8 km długości a wysokość jego sięga 2,5 metra.

                  Po wyjściu z lasu dochodzimy do rozległej łąki i zabudowań klasztoru. Przechodzimy przez bramę z kutą żelazną kratą i mijamy budynek dzwonnicy z VIII wieku. Stąd rozciąga się piękny widok na wschód, na Pasmo Jeleniowskie i Górę Chełmową. Na dziedzińcu widać kamienne ciosy i fragmenty rzeźbiarsko-dekoracyjne. Są to pozostałości po zburzonej w 1914 roku wieży kościoła.

                  Święty Krzyż (580 m), stanowi zespół architektoniczny składający się z kościoła i dawnego klasztoru bernardynów. W zachodnim skrzydle znajduje się Stacja Naukowo-Badawcza oraz Muzeum Przyrodniczo-Leśne. Na terenie dawnego ośrodka kultu pogańskiego na Łyścu, powstało na początku XII wieku bernardyńskie opactwo i kościół Św. Trójcy założony przez Bolesława Krzywoustego. Z XIII wieku datują się pierwsze wzmianki o kulcie szczątków drzewa Świętego Krzyża. Kilkakrotnie rozbudowywany klasztor był trawiony przez pożary. W XV wieku dobudowano krużganki a w latach 1614-20 dobudowano od wschodu kaplicę Oleśnickich, w której spoczywają szczątki Mikołaja i Zofii Oleśnickich oraz ciało Jeremiego Wiśniowieckiego. W 1861 roku stacjonowały tu oddziały powstańców pod wodzą Langiewicza. W roku 1884 rząd carski założył w zabudowaniach poklasztornych więzienie, które potem w czasie II wojny światowej mieściło obóz jeńców radzieckich. To tu z głodu, epidemii i wycieńczenia zginęło ponad 5000 jeńców.

                     Zabudowania zespołu sakralnego zgrupowane są wokół dwóch dziedzińców - wewnętrznego wirydarza krużgankowego oraz dziedzińca zewnętrznego. Gotyckie krużganki z XV wieku posiadają krzyżowe sklepienia z żebrami i wspornikami, w których herby i ostrołukowe okna wychodzą na wirydarz. Na uwagę zasługują tu, wykonany z czarnego marmuru barokowy ołtarz - nagrobek zakonników i marmurowy lawaterz do mycia rąk z 1620 roku. Poprzez marmurowy portal prowadzi droga do kaplicy Oleśnickich. Mury kaplicy pokrytej kopułą z renesansową latarnią pokrywa polichromia, wykonana w 1782 roku przez Mateusza Rejchana. W kaplicy mieści się marmurowy ołtarz w którym przechowywany jest relikwiarz Świętego Krzyża. W krypcie pod kaplicą znajdują się trumny ze szczątkami. Sam kościół powstał pod koniec XVIII wieku, ale zawiera w murach starsze elementy. Można  w nim zobaczyć 7 obrazów pędzla Franciszka Smuglewicza. W podziemiach znajdują się krypty z ciałami ponad tysiąca zakonników. Od strony zachodniej zabudowań mieści się Muzeum Przyrodniczo - Leśne, Świętokrzyskiego Parku Narodowego, zaś przed budynkiem, po drugiej stronie placu, potężna wieża telewizyjna. Mijając wieżę, po stronie prawej docieramy do ogromnego gołoborza. Gołoborze Kobendzy to bezleśny obszar kwarcytowych rumowisk skalnych na północnym zboczu Łyśca. Jest to największe w Górach Świętokrzyskich pole nagiej pokrywy bloków skalnych, rozciągające się na przestrzeni ok. 3 km. Powstało na skutek procesów mechanicznego wietrzenia skał, kwarcytów kambryjskich w zimnej epoce lodowej. Można je podziwiać ze zbudowanej po wielu protestach w 2005 roku, stalowej platformy widokowej, skąd rozciąga się niesamowity widok na północne zakątki kielecczyzny. I tu również  można podziwiać pozostałości po ogromnym wale kultowym. Po zaliczeniu platformy należy się udać drogą asfaltową w kierunku zachodnim, gdzie idąc w dół przez prastarą puszczę dojdziemy do miejscowości Huty Szklana. Tu widać trzy potężne krzyże upamiętniające pomordowanych polaków na wschodzie. Z tego miejsca możemy się dostać autobusem PKS do Kielc.