Stopnica – osada będąca w latach 1362-1870 miastem, leży na tzw. Garbie Pińczowskim, na wschód od Buska Zdroju. Pierwsze zapiski o Stopnicy, zwanej wówczas Stobnicą, pochodzą z XII wieku. Istniał tu prawdopodobnie na niewielkim wzgórzu nad rzeczką Stopniczanką, warowny gród. W 1362 r. król Kazimierz Wielki nadał Stopnicy prawa miejskie, powstał w tym czasie na miejscu dawnego drewnianego kościoła, nowy gotycki kościół, szpital oraz na po południowej stronie osady zamek obronny. Niestety w wyniku działań wojennych II Wojny Światowej, ponad 80% miasteczka wraz z zabytkami została doszczętnie zniszczona.

                  W centrum Stopnicy, na wyniosłym wzgórzu stoi gotycki kościół pod wezwaniem świętych Piotra i Pawła. Powstał za sprawą Kazimierza Wielkiego jako zadośćuczynienie pokutne za zabójstwo Marcina Baryczki, którego król kazał uwięzić, a następnie utopić w Wiśle. Jako pamiątka, na zworniku przęsła prezbiterium znajduje się rzeźba portretowa z wizerunkiem króla Kazimierza Wielkiego. Kościół stopnicki jest siostrzaną budowlą Bazyliki kolegiackiej w Wiślicy i wraz z kościół św. Krzyża w Krakowie jest zaliczany do tak zwanego dwunawowego gotyku nadwiślańskiego. Na przełomie XV i XVI w. do świątyni dobudowano późnogotycką kaplicę św. Anny, nakrytą eliptyczną kopułą z latarnią. Od strony zachodniej do kościoła przylega gotycka kruchta. W pobliżu kościoła wzniesiono w 1983 roku  dzwonnicę na ścianach której można znaleźć stare płaskorzeźby.

                 Pierwszych zniszczeń Stopnicy dokonali w latach 1655-1657 Szwedzi i wojska Rakoczego. Podczas II Wojny Światowej w okolicy miasta istniał przyczółek baranowsko-sandomierski. Niemcy próbując zlikwidować przyczółek zbombardowali Stopnicę a dalszy atak niemieckich dywizji pancernych powiększył zniszczenia. Kolejna ofensywa armii radzieckiej dokonała reszty. Miejscowość została obrócona doszczętnie w ruinę. W Stopnicy nie ocalał ani jeden dom. Po wojnie mieszkańcy wspólnymi siłami odbudowali miasto. 

                 Innymi zabytkami na terenie Stopnicy są położone w zachodniej części dawnego miasta pozostałości zamku Kazimierza Wielkiego z 1350 r. który w czasie potopu szwedzkiego w 1655 roku został poważnie zniszczony, odbudowany w 1783 roku ponownie popadł w ruinę. Obecnie na podstawie archiwalnych materiałów trwa odbudowa zamku, po jej ukończeniu ma się tu mieścić siedziba muzeum regionalnego. Wokół zamku ma być odtworzony park w stylu włoskim. Będą się tu mieścić również ośrodek kultury z pracowniami artystycznymi, sala bankietowa i  restauracja.

                 Ponadto jadąc na północ w stronę Gnojna po prawej stronie drogi napotkamy wybudowany w 1639 roku  zespół klasztorny oo. Sercanów, ufundowany przez rodzinę Ossolińskich. Obecny klasztor został odbudowany po ogromnych zniszczeniach, spowodowanych wysadzeniem go przez wycofujące się wojska niemieckie 7 listopada 1944 roku. Nie odbudowano jedynie dawnego kościoła pw. Św Marii Magdaleny i Franciszka. Na terenie klasztory zachowały się fragmenty murów przejścia z nawy do kaplicy św. Anny, pozostałości piwnic i resztki fasady. Służą one teraz jako dzwonnica i wraz z zielonym otoczeniem jako miejsce wypoczynku i zadumy.